1. Χειρουργική Ογκολογία και Επανορθωτική Χειρουργική της Κεφαλής και του Τραχήλου

Η Γναθοπροσωπική Χειρουργική κατέχει ηγετικό ρόλο στην αντιμετώπιση του καρκίνου κεφαλής και τραχήλου υπό την προϋπόθεση της επαρκούς εξειδίκευσης στη χειρουργική ογκολογία της Κεφαλής και του Τραχήλου σε συνεργασία με άλλες ιατρικές ειδικότητες, όπως την παθολογική ογκολογία και την ακτινοθεραπευτική ογκολογία. Ο καρκίνος της κεφαλής και τραχήλου είναι μια γενικότερη έννοια που περικλείει όγκους διαφορετικής ιστολογικής προέλευσης, εντόπισης και πρόγνωσης. Η μη κατάλληλη αντιμετώπισή τους μπορεί να οδηγήσει στο θάνατο.

Οι περιοχές της κεφαλής και τραχήλου όπου μπορεί να εντοπίζεται ο καρκίνος είναι οι παρακάτω:

Στοματική κοιλότητα

Συνήθως ξεκινά σαν έλκος ή διόγκωση κυρίως του χείλους, της γλώσσας, του εδάφους του στόματος, του βλεννογόνου της παρειάς, του βλεννογόνου της υπερώας και του βλεννογόνου των ούλων. Η βλάβη συχνά είναι ανώδυνη και διαλάθει της προσοχής μη ειδικών ιατρών γι’αυτό έως και το 50% του καρκίνου της στοματικής κοιλότητας φθάνει σε προχωρημένο στάδιο πριν να διαγνωσθεί.

Διάφορες βλάβες μπορούν δυνητικά να οδηγήσουν σε ανάπτυξη καρκίνου . Αυτές ονομάζονται προκαρκινικές βλάβες και εμφανίζονται συνήθως ως λευκές ή ερυθρές περιοχές του βλεννογόνου (λευκοπλακία και ερυθροπλακία).

Σημεία και συμπτώματα που πρέπει να οδηγήσουν τον ασθενή στον ειδικό περιλαμβάνουν:

  • Πληγή που δεν επουλώνεται σε διάστημα δυο εβδομάδων.
  • Διογκώσεις μέσα στο στόμα.
  • Λευκές ή ερυθρές περιοχές που μπορεί να αιμορραγούν.
  • Πάχυνση του βλεννογόνου του στόματος.
  • Δυσκολία στη κατάποση , ομιλία και τη διάνοιξη του στόματος.
  • Διόγκωση της περιοχής του λαιμού.

Καρκίνος ρινοφάρυγγα-παραρρίνιων κόλπων

Ο ρινοφάρυγγας είναι το άνω τμήμα του φάρυγγα (λαιμός) πίσω από τη μύτη. Με αυτόν επικοινωνούν αεροφόρες κοιλότητες οι οποίες ονομάζονται παραρρίνιοι κόλποι (ιγμόρεια, ηθμοειδή, σφηνοειδής, μετωπιαίος). Αν και η εμφάνιση καλοήθων φλεγμονών στις περιοχές αυτές είναι από τις πιο συνήθεις (ρινίτιδες, παραρρινοκολπίτιδες) οι κακοήθεις βλάβες είναι σπάνιες. Η αιτιολογία τους είναι ασαφής και φαίνεται πως σχετίζονται με το κάπνισμα, τις βλαβερές ουσίες στον αέρα και με λοιμώδεις παράγοντες όπως ο ιός Epstein-barr. Συμπτώματα όπως: δυσκολία στην αναπνοή, ρινορραγίες, ωτίτιδες στους ενήλικες, πονοκέφαλοι συνήθως αποτελούν εκδηλώσεις καλοήθων φλεγμονών αλλά μπορούν να αποτελέσουν και συμπτώματα κακοήθων βλαβών.

Θα πρέπει να σημειωθεί η παρουσία πολύ πρώιμων μεταστάσεων στους τραχηλικούς λεμφαδένες (σφαγιτιδικοί λεμφαδένες-επίπεδο ΙΙΙ) στις περιπτώσεις του καρκίνου του ρινοφάρυγγα.Η θεραπεία είναι συνήθως συνδυαστική αναλόγως της εντόπισης και του τύπου του καρκίνου και περιλαμβάνει χειρουργική επέμβαση, επανορθωτική αποκατάσταση και πιθανά σχήματα ακτινοθεραπείας και χημειοθεραπείας αναλόγως των θερπαυτικών πρωτοκόλλων.

Καρκίνος υποφάρυγγα-λάρυγγα

Η εμφάνιση όγκων ή φλεγμονής στην περιοχή του υποφάρυγγα-λάρυγγα αποτελεί συχνότερα καλοήθεις καταστάσεις (πολύποδες) που προκύπτουν από την κακή χρήση της φωνής και το κάπνισμα. Ωστόσο, στην περιοχή μπορεί σπανιότερα να εμφανισθούν κακοήθεις όγκοι οι οποίοι συχνά οφείλονται στο κάπνισμα και το αλκοόλ. Συμπτώματα όπως εμμένουσα βραγχνάδα, άισθημα ξένου σώματος στο λαιμό, διόγκωση, δυσκαταποσία πρέπει να οδηγούν τον ασθενή στον ειδικό. Μια ενδοσσκοπική εξέταση με το ρινο-φαρυγγο-λαρυγγοσκόπιο στο ιατρείο θέτει τη διάγνωση.

Η θεραπεία των όγκων του λάρυγγα ποικίλει ανάλογα με την αιτιολογία της και τον ασθενή. Συνήθως η αντιμετώπιση των καλοήθων εξεργασιών των φωνητικών χορδών γίνεται ενδοσκοπικά σε συνδυασμό με αποφυγή των παραγόντων κινδύνου.

Οι κακοήθεις όγκοι του λάρυγγα έχουν πιο σύνθετη αντιμετώπιση η οποία μπορεί να περιλαμβάνει χειρουργική εκτομή της βλάβης, ακτινοθεραπεία κ.ά. Η θεραπεία που θα επιλέξει κανείς εξαρτάται από το είδος και τη θέση του όγκου καθώς και τον ασθενή.

Οφθαλμός και οφθαλμικός κόγχος

Η εμφάνιση κακοήθους αλλοίωσης στον οφθαλμό, στα βλέφαρα ή στις δομές που τον περιβάλλουν και βρίσκονται μέσα στον αφθαλμικό κόγχο είναι μία σπάνια και πολύ σοβαρή κατάσταση η οποία χρήζει εξειδικευμένης χειρουργικής αντιμετώπισης. Οι πιο κοινές κακοήθεις εξεργασίες που προσβάλλουν τον βολβό του οφθαλμού και τον οπισθοβολβικό χώρο είναι το ρετινοβλάστωμα στα παιδιά και το μελάνωμα και το λέμφωμα στις μεγαλύτερες ηλικίες. Θα πρέπει να σημειωθούν επίσης κακοήθη νεοπλάσσματα που εκκινούν από τα εξαρτήματα του οφθαλμού ως και την περιοφθάλμια περιοχή, τα οποία θα μπορούσαν να επιφέρουν καταστροφικά αποτελέσματα στον οφθαλμό και την όραση σε προχωρημένα στάδια.

Συμπτώματα τα οποία πρέπει να οδηγήσουν τον ασθενή σε ειδικό ιατρό είναι η έκπτωση της όρασης, η διάφορες ασυμμετρίες που αφορούν τους βολβούς και τις πέριξ περιοχές, η εμφάνιση διπλωπίας κ.ά. Η χειρουργική θεραπεία έχει τον πρώτο λόγο στη θεραπεία των παθήσεων αυτών αλλά και στην αισθητική αποκατάσταση των ελλειμάτων που θα δημιουργηθούν.

Δέρματος της περιοχής κεφαλής-τραχήλου

Το δέρμα της κεφαλής, εξαιτίας της συνεχούς έκθεσής του στον ήλιο είναι από τις συχνές θέσεις εμφάνισης προκαρκινικών καταστάσεων και κακοήθων εξεργασιών, με προεξάρχον το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα (BCC) αλλά και την παρουσία λιγότερο, απο στατιστική άποψη, του ακανθοκυτταρικού καρκινώματος. Θα πρέπει να σημειωθεί η αυξανόμενη παρουσία στη χώρα μας των τελευταίων δεκαετιών του κακόηθους μελανώματος του δέρματος στην περιοχή της κεφαλής και του τραχήλου ως αποτέλεσμα περιβαλλοντικών επιπτώσεων.

Οι βλάβες αυτές παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλομορφία. Αρκεί να αναφέρουμε, ότι το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα εμφανίζεται με οχτώ διαφορετικές κλινικές εικόνες:

Από την πλέον συνήθη οζώδη μορφή (υπό μορφή ογκιδίου) φλεγμαίνον και αιμορραγόν έως την ατροφική εξαπλούμενη κλινική εικόνα

Σιελογόνοι αδένες (παρωτίδες, υπογνάθιοι, υπογλώσσιοι, ελάσσονες σιελογόνοι)

Στους σιελογόνους αδένες μπορεί να αναπτυχθούν φλεγμονώδεις καταστάσεις ως και καλοήθεις και κακοήθεις όγκοι.

Οι όγκοι της παρωτίδας εμφανίζονται συνήθως ως ανώδυνες διογκώσεις μπροστά ή κάτω από το αυτί. Οι όγκοι των υπογνάθιων αδένων εμφανίζονται ως διόγκωση κάτω από την κάτω γνάθο (υπογνάθια χώρα). Αντίθετα οι φλεγμονές των σιελογόνων αδένων, συνήθως οφείλονται σε παροδικό μπλοκάρισμα της παροχέτευσής τους, συχνά από σιαλόλιθους και παρουσιάζονται ως επώδυνο οίδημα.

Τράχηλος

Ο τράχηλος είναι από τις περιοχές του σώματος όπου πολλές διαφορετικές δομές συνυπάρχουν σε μικρή σχετικά περιοχή. Οι σημαντικότεροι ανατομικοί σχηματισμοί που αφορούν τη χειρουργική κεφαλής και τραχήλου είναι οι λεμφαδένες, οι οποίοι είναι πολυάριθμοι και σχηματίζουν πολλές ομάδες. Η εμφάνιση διόγκωσης στον τράχηλο μπορεί να προκληθεί από καλοήθεις αλλά και κακοήθεις αιτίες. Ειδικότερα οι λεμφαδένες του τραχήλου μπορεί να αποτελούν μετάσταση καρκίνων που αφορούν όλο το σώμα και όχι μόνο αυτών που εντοπίζονται στην περιοχή της κεφαλής γι’ αυτό το λόγο οποιαδήποτε διόγκωση της περιοχής πρέπει να διερευνάται από ειδικό ιατρό.

ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΙΔΙΑΙΤΕΡΗΣ ΕΝΑΣΧΟΛΗΣΗΣ

Χρήσιμες συμβουλές για τους ασθενείς